«دره نهنگ‌ها»؛فیلمی که در ذهن ادامه می‌یابد

فیلم «دره نهنگ‌ها» از آن دست فیلم‌هایی است که در عین سادگی مضمون به دور از هر پیچیدگی تماشاگر با هوش خود را می‌تواند تا ساعت‌ها بلکه روزها درگیر خود کند.

---

فیلم دیدن در دوره‌ای که مذاق همه به اصطلاح فست فودی شده است، در دوره ای که آدمی تمرکز لازم را ندارد تا سر فرصت و آرامش فیلمی را بنشیند و نگاه کند، در دوره‌ای که غالب کمپانی‌های بزرگ و کوچک  فیلمسازی تمامی تلاش خود را می‌کنند که فقط تماشاگر خسته از کار و روزگار خود را با فیلم‌های سرگرم‌کننده، از همان فیلم‌هایی که تماشاگر نیازی به فکر کردن درباره محتوا و پیام فیلم ندارد سرگرم کنند. فیلم دیدن سر فرصت و آرامش، امری محال به نظر می‌رسد.

اما به هر روی دیدن فیلمی که صرفا داعیه سرگرمی ندارد و حرف ارزشمند (البته اگر خوب درک شود) جذابی دارد نیاز به تنها کمی تمرکز دارد.

در این میان هستند فیلم‌هایی که ادعای سرگرمی و تفریح تماشاگرش را ندارند و به ظاهر حرف و نکته جذابی هم ندارند اما اگر با تمرکز و آرامش دیده شوند می‌توانند تا مدت‌ها ذهن مخاطب باهوش خود را درگیر کنند. فیلم «دره نهنگ‌ها» به نویسندگی و کارگردانی گودموندور آرنر گودموندسون از آن دست فیلم‌هایی است که در عین سادگی مضمون به دور از هر پیچیدگی تماشاگر با هوش خود را می‌تواند تا ساعت‌ها بلکه روزها درگیر خود کند. چیزی که از ظاهر و محتوای آن به نظر چندان بر نمی‌آید.

فیلم «دره نهنگ‌ها» درباره یک خانواده کوچک چهار نفره در جزیره‌ای دورافتاده است که از محل شکار نهنگ‌هایی که گهگاه به دلیل خودکشی خود را به ساحل می‌رسانند امر معاش می‌کنند. نوجوانی تلاش می‌کند تا برادر خود را از خود کشی باز دارد .تلاش برادر کوچک برای جلب توجه پدر و مادر به مشکلات برادربزرگ نافرجام می ماند . برادر کوچک دست به کاری می‌زند که کسی انتظارش را ندارد و…

فیلم از نام خود آعاز می‌شود یعنی دره نهنگ‌ها اما چه ارتباطی بین مضمون نهایی فیلم و نام فیلم وجود دارد .این چیزی است که بعد دیدن فیلم احتمالا به آن می‌رسید البته لازمه این امر دانش و آگاهی فرامتنی است. یعنی تماشاگر باید بداند که چه ارتباطی میان خودکشی نهنگ‌ها و برادر بزرگ در این فیلم وجود دارد.

نهنگ‌ها جزو معدود جانوران دریایی محسوب می‌شوند که هر از چند گاهی در رسانه‌ها خبر خودکشی یکی از آنها یا دسته جمعی آنها را می‌بینیم و می‌خوانیم.

پدر خانواده نیز از محل همین خودکشی‌ها ارتزاق خانواده را به سرانجام می‌رساند. اما آنچه که مهم است خود نهنگ‌ها نیستند بلکه خودکشی آنهاست.چرا که هنوز هیچ پژوهشگر و دانشمندی نتوانسته است به صورت  حتمی و قطعی علت این امر را کشف کند که چرا برخی از نهنگ‌ها خودکشی می‌کنند.

فیلم با حرکت پن (حرکت پن«pan» به معنای حرکت افقی دوربین فیلمبرداری بر روی یک محور ثابت است. این حرکت امکان دارد به سمت راست یا به سمت چپ باشد. مانند همان حالتی که هنگام چرخش سر به قسمت چپ یا راست مشاهده می ‌شود).دوربین از چپ به راست شروع می شود. این سکانس نمای معرف جغرافیای محل اتفاقات فیلم است. جایی دورافتاده در میان دشت و کوه‌هایی کم‌ارتفاع و عاری از هر سکنه‌ای و پوشش گیاهی چشم نواز. که در نهایت در ورودی یک انبار به صحنه خودکشی برادر بزرگ‌تر ختم می‌شود.

پسر بزرگ خانواده دست به خودکشی می‌زند. پسر کوچک ناخواسته شاهد این ماجراست. اشاره‌های او به پدر و مادرش درباره مشکل برادر بزرگ راه به جایی نمی‌برد.

برادر کوچک می‌داند او مشکلی بزرگ دارد (آنچنان که خودش می‌گوید پدر و مادر درکم نمی‌کنند) که دست به خودکشی زده است اما چرایی این امر را نمی‌فهمد. درست مثل نهنگ‌ها که رزق و روزی خانواده هستند و کسی علت خودکشی آنها را نمی‌داند. برادر کوچک اما می‌داند همچون برخی نهنگ‌ها که با کمک مردم به دریا بازگردانده می‌شوند باید برادرش را به دریا(زندگی)برگرداند.