سینمای تیم برتون؛ فانتزی و حیرت انگیز

 تیم برتون سبک خاص خودش از جهان حیرت انگیز ذهن و پیچ و خم‌هایش را شکل داد که در بستر سرگرمی مخاطب را درگیر رمزگشایی خود می‌کند.

---

اگر به فیلم‌هایی علاقه دارید که جهان منحصر به فردی خلق می‌کند که مشابه آن را در فیلم‌های دیگر کمتر می‌توان پیدا کرد باید به سراغ تیم برتون و سینمایش بروید. او جهان دراماتیک متفاوتی را به تصویر می‌کشد که همواره وفادار به ایجاد سرگرمی است. جذاب و تماشایی به لحاظ سینمایی. او در دهه ۸۰ میلادی در والت دیزنی مشغول به کار شد و سبک خاص خودش از جهان حیرت انگیز ذهن و پیچ و خم‌هایش را شکل داد که در بستر سرگرمی مخاطب را درگیر رمزگشایی خود می‌کند.

او از همان ابتدا از زمانی که بعد از ساخت چند فیلم کوتاه و کارگردانی «ماجراجویی بزرگ پی- وی»، فیلم «بیتل جوس» را ساخت ثابت کرد که کارگردانی جسور با ایده‌هایی بکر و جدید است. فیلمی که جایگاه برتون را در سینما تثبیت کرد و با خلق دنیاهای منحصر‌به‌فرد، شخصیت‌های به یاد ماندنی و مؤلفه‌های فانتزی جذاب و چشم‌نواز به‌عنوان کارگردانی مؤلف و به‌شدت خلاق شناخته شد. خیلی از فیلم‌های تیم برتون آثار موفق و ماندگاری بودند که نسل‌های مختلف را با خودشان همراه کردند و حالا آثار کلاسیکی به شمار می‌آیند.

البته تیم برتون هم چند فیلم شکست خورده در کارنامه‌اش دارد اما اکثر آثار او و دست کم ۱۰ فیلم او را می‌توان از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما دانست. تیم برتون با فیلم‌های عجیبی مثل: بیتل‌جوس، ادوارد دست‌قیچی، کابوس قبل از کریسمس، ادوود، اسلیپی هالو، عروس مرده، سوئینی تاد، آرایشگر شیطانی خیابان فلیت، ۹، سایه‌های سیاه و فیلم‌های محبوب و موفقی مثل: ماجراجویی بزرگ پی‌وی، بتمن، بازگشت بتمن، سیاره میمون‌ها، چارلی و کارخانه شکلات سازی، آلیس در سرزمین عجایب و فرنکن‌وینی شناخته شده‌است.

بدون شک یکی از مولفه‌های مهم تیم برتون در خلق شخصیت‌های شگفت انگیز و متفاوتی است که مختص سینمای اوست. اگر بخواهیم در کنار این شخصیت‌پردازی ویژه و متفاوت، یک عنصر دیگر را هم اضافه کنیم باید به حضور پررنگ جانی دپ در فیلم‌های برتون اشاره کنیم. جانی دپ از اولین همکاری‌شان در فیلم ادوارد دست قیچی تا به حال دوست صمیمی برتون بوده ‌است و در ۸ فیلم با هم همکاری کرده‌اند.

جانی دپ پدرخواندگی فرزندان برتون را به هم عهده گرفته بود. در مقدمه کتاب «برتون به روایت برتون» جانی دپ عنوان کرده‌است: «درباره او دیگر چه می‌توانم بگویم؟ او برادر، دوست و پدر فرزندخوانده‌ام است. او بی‌نظیر و شجاع است. او کسی است که به خاطرش تا آخر دنیا می‌روم و به خوبی می‌دانم که او هم برای من همین کار را خواهد کرد.» همچنین هلنا بونهام کارتر، شریک زندگیش که در بیشتر آثار او حضور دارد و موسیقیدانی به نام دنی الفمن که برای همه آثار برتون در مقام کارگردان و در مقام تهیه‌کننده به جز ۵ فیلم، آهنگ ساخته‌است که نشان می دهد تیم برتون به کار تیمی علاقمند بوده است.

فراتر از همه این موارد اگر بخواهیم تیم برتون را با یک مولفه مهم بشناسیم باید به سینمای فانتزی اشاره کنیم و علاقه او به ساخت فیلم‌های فانتزی. ریشه این علاقه را می‌توان در کودکی برتون ردیابی کرد. تیم برتون در کودکی خیلی درونگرا و عاشق سینما رفتن بود. او همچنین به نقاشی کشیدن علاقه زیادی داشت. او همچنین عاشق فیلم‌های ترسناک و علمی–تخیلی مثل گودزیلا و فرانکشتاین، فیلم‌های شرکت همر، فیلم‌های وینسنت پرایس و آثار ادگار آلن پو بود و بعدها در دوران فیلم‌سازی‌ آثارش تحت تأثیر این آثار قرار گرفته‌اند. فانتزی این دنیاها می‌تواند به هر شکلی نمایان شود.

خلاقیت او محدود به مسئله خاصی نیست و می‌تواند به هر جایی سرک بکشد. برای مثال کسی که به جای دست، قیچی دارد! ایده بسیار ساده‌ایست که کمتر کسی سراغش می‌رود. اما برتون این ایده را در ادوارد دست قیچی به فیلمی شاهکار تبدیل کرده است. البته ممکن است دامنه این فانتزی گسترده‌تر شود. روزی را تخیل کنید که مریخی‌ها حمله کرده‌اند. البته که ایده حمله موجودات فضایی را بارها و بارها ساخته‌اند؛ امّا هیچ کسی ‌نمی‌تواند این موضوع را مانند تیم برتون در فیلم مریخ حمله می‌کند بپروراند.

همچنین در جهان‌های تخیلی برتون نوعی بامزگی و خشونت را توأمان می‌بینیم. همانطور که اشاره شد برتون بیشتر برای سبک بصری غیرمعمول، عجیب و گوتیک وارش شناخته می‌شود تا عمق کاراکترها و جزئیات داستان‌هایش؛ اما او چند کلاسیک خیلی خوب ساخته و گرایش‌های سینمایی گسترده‌ای دارد؛ از اقتباس‌های ابرقهرمانی و کمیک بوکی پرفروش گرفته تا فیلم‌های بازسازی‌شده کمپانی دیزنی. محدوده فیلم‌های او از داستان‌های خانواده محور کودکان و اقتباس در ژانرهای خاص و غیرعادی تا درام‌های بزرگ سالانه و داستان‌های معمایی و خشونت‌آمیز، گسترده است. در این محدوده گسترده، او توانسته است توازنی در سطحی از پیچیدگی در طراحی تولید را حفظ کند که باعث شده فیلم‌هایش باشکوه و فاخر باشند؛ حتی اگر داستان‌هایش کاملاً خارق‌العاده نباشند. او در ۱۵ مارس ۲۰۱۰ نشان افتخار «شوالیه هنر و ادب» را از وزیر فرهنگ فرانسه، فردریک میتران دریافت کرد.

 

منبع: فیلیموشات/ رضا صائمی

انتهای پیام/