گفت‌وگو با نادرمشایخی،آهنگساز و رهبر ارکستر

دراین سال‌ها به موسیقی فیلم ساده‌انگارانه نگاه شده است

نادرمشایخی یکی از هنرمندان شناخته‌شده در عرصه موسیقی است که دراین سال‌ها با سمت‌های رهبری ارکستر، آهنگساز و مدرس موسیقی قدم‌های ارزشمندی دراین حیطه برداشته است.

---

نادرمشایخی یکی از هنرمندان شناخته‌شده در عرصه موسیقی است که دراین سال‌ها با سمت‌های رهبری ارکستر، آهنگساز و مدرس موسیقی قدم‌های ارزشمندی دراین حیطه برداشته است. مشایخی درچندسال گذشته به تاسیس «مدرسه موسیقی» اقدام کرده و در این محفل آکادمیک به پرورش هنرمندان نسل جوان مشغول است. ماهنامه صبا با این هنرمند درباره جایگاه فعلی موسیقی فیلم گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.

به عنوان سوال اول لطفا درباره ضرورت به‌کارگیری موسیقی در فیلم و اهمیت و جایگاه آن صحبت کنید.

این مسئله احتیاج به استتیک دارد. ضمن این‌که بعضی از فیلم‌ها واقعا به موسیقی احتیاج ندارند. یادم است زنده‌یاد عباس کیارستمی به این مسئله اشاره می‌کرد که: در فیلم‌هایش به موسیقی احتیاج ندارد، چون فیلمش را مصنوعی می‌کند و او می‌خواست فیلم‌هایش رئال باشد. از طرف دیگر پیتر گرینوی فیلمساز می‌گوید: من می‌خواستم عکاس شوم ولی فیلمساز شدم، چون دیدم عکاسی موسیقی متن ندارد. می‌خواهم بگویم موسقی متن برای او جزئی از سینما بود. یا مثلا مدل کارگردانی مثل ویم وندرس این است که موسیقی‌هایی که دوست دارد را روی فیلم‌هایش می‌گذارد، مثل فیلم «پاریس‌ تگزاس». بنابراین استفاده از موسیقی فیلم به کارگردان بستگی دارد که بخواهد فیلمش موسیقی داشته باشد یا نه. من در سال‌های اخیر بیشتر از هر زمان دیگری فیلم و سریال ایرانی نگاه می‌کنم و می‌بینم که فیلم‌ها دراین زمینه، اغلب به الگوبرداری از فیلم‌های خارجی می‌پردازند. هرچند امروز به‌ندرت به فیلم‌های امریکایی هم برمی‌خوریم که از موسیقی متن خوبی برخوردار باشند.

 

خود شما درسال‌های گذشته درخارج از کشور به ساخت موسیقی بعضی از آثار سینمایی پرداختید، درباره تجربه‌تان دراین زمینه بفرمایید.

راستش خیلی از موسیقی فیلم زده شده‌ام. چون در سال‌های گذشته در اتریش با کارگردانانی کار کردم که تصور دیگری از موسیقی فیلم داشتند و اختلاف‌نظرهایی که در این بین با آنها پیش می‌آمد مرا ازاین حیطه دلزده کرد. تا جایی که بعضی اوقات اشاره می‌کردم اسم من به‌عنوان آهنگساز فیلم در تیتراژ نیاید. چون همان‌طور که اشاره کردم، آنها دیدگاه‌های خودشان را در این زمینه داشتند. ولی به‌هرحال درآن برهه به‌خاطر مسائل مالی در این زمینه فعالیت‌هایی انجام دادم.

 

در ایران هم چندان کار فیلم انجام نداده‌اید؛ دلیل خاصی دارد این کناره گیری؟

دو سه کار در این ارتباط انجام دادم که متاسفانه از آنها هم تجربه خوبی ندارم. اصولا احساس کردم ساخت موسیقی فیلم درایران با موسیقی که من کارمی‌کنم همخوانی ندارد، چون به تم این فیلم‌ها نمی‌آید. اغلب کارگردانان موسیقی ایرانی می‌خواستند و کار من موسیقی ارکسترال و کلاسیک بود. الان هم گاهی پیشنهادهایی دراین زمینه می‌شود که به همین دلیل نمی‌پذیرم. دراین بین فقط یکی دو کارگردان هستند که دوست دارم با آنها همکاری کنم که مهدی نادری و علی فرهمند ازاین جمله‌اند که امیدوارم زمینه همکاری‌های بیشتر با این دو فیلمساز فراهم شود.

نکته‌ای که درباره ساخت موسیقی فیلم وجود دارد این است که به‌باور بعضی از کارشناسان این حیطه تا امروز به آن شکلی که باید خروجی آکادمیک هم نداشته است، دیدگاه شما دراین‌باره چیست؟

همین‌طوراست! البته اخیرا کاری را در مدرسه سینمایی «ماد» شروع کرده‌ایم که قدم‌های خوبی در زمینه آموزش ساخت موسیقی فیلم برداشته است. به اعتقاد من آموزش موسیقی فیلم زمانی معنا می‌دهد که کار عملی در کارگاه‌ها انجام شود؛ نه این‌که این مقوله فقط به مباحث تئوری محدود باشد. بنابراین پیشنهاد دادم که کلاس فیلمنامه‌نویسی برگزار شود و درپایان هر ترم، پنج شش فیلم خروجی به عنوان خروجی این کارگاه‌ها محسوب شود. این یک کار عملی است که در درازمدت می‌تواند نتیجه بخش باشد.

 

با این اوصاف فکرمی‌کنید اصلی‌ترین معضل موسیقی فیلم در حال ‌حاضر چیست؟

با توجه به تجارب سال‌های گذشته، به نظرم می‌آید که به آن شکلی که باید هماهنگی و همفکری بین کارگردان وآهنگساز دراین زمینه وجود ندارد. ضمن این که در برخی اوقات، کارگردان فیلم را می‌سازد و بعد به آهنگساز سفارش کار می‌دهد که درست نیست. چون آهنگساز باید از لحظه تولید فیلم تا انتها همراه اثر باشد تا بتواند براساس تم فیلم موسیقی بسازد. درمجموع می‌توانم بگویم، دراین سال‌ها به موسیقی فیلم به شکل ساده‌انگارانه پرداخته شده است. ازاین‌ها گذشته، بعضی از کارگردانان نمی‌خواهند پروسه آهنگسازی فیلم طولانی باشد. ازاین‌ها گذشته، در هالیوود یک سازمان متشکل از افراد متعددی به ساخت موسیقی یک فیلم می‌پردازند، یعنی یک نفر ملودی را می‌سازد، یک نفر آن را ارکستراسیون می‌کند، یک نفر ادیتور است و… تمام این‌ها باعث می‌شود تا روند کار تسریع یابد و کارگروهی از کیفیت بهتری برخوردار باشد.

 

بهترین هنرمند جهانی در این زمینه از نظر شما کدام آهنگساز است؟

برنارد هرمن یکی از بهترین آهنگسازانی است که ساخت موسیقی فیلم‌های هیچکاک را به‌عهده داشته است و فعالیت او دراین عرصه تبدیل به سبکی منحصربه فرد شد و هنوز هم که هنوز است آهنگسازان از سبک و شیوه او برای ساخت موسیقی در سینما تبعیت می‌کنند.

آزاده صالحی