ماهنامه صبا
برخلاف انتظار پس از چند شب پخش «نون خ 2» گل کرد و ویژگی‌های منحصر به فرد بازی سعید آقاخانی و تیم بازیگری بی‌ادعای این سریال بین مردم دیده و محبوب واقع شد.
سریال «نون خ ۲» درست بعداز پایان سریال «پایتخت ۶» از شبکه یک سیما پخش شد و خیلی‌ها فکر می‌کردند با توجه به موفقیتی که پایتخت در نوروز پیدا کرد، سریال سعید آقاخانی نتواند نگاه‌ها را آنچنان که باید به خود جلب کند و مردم دیگر حوصله سریال بومی دیگری را ندارند. اما درست برخلاف انتظار پس از چند شب پخش «نون خ ۲» گل کرد و ویژگی‌های منحصر به فرد بازی سعید آقاخانی و تیم بازیگری بی‌ادعای این سریال بین مردم دیده و محبوب واقع شد. تا جایی که سفارش ساخت سری سوم این مجموعه نیز داده شد و تکیه کلام‌های شخصیت‌های سریال بین مخاطبان گل کرد. مهدی فرجی؛ تهیه‌کننده این سریال که سابقه طولانی حضور در سیما به عنوان مشاور پروژه‌ها و خاصه در جایگاه مدیر را دارد؛ کمتر به خاطر این سریال حاضر به گفت‌وگو شده است و مصاحبه پیش رو مفصل‌ترین گفت‌وگوی اوست که می‌خوانید.
مقایسه سریال «نون خ ۲» و «پایتخت ۶» اصلا مقایسه درستی نیست چراکه جنس و نوع کارها متفاوت است. مردم حدود ۱۰سال است که با سریال «پایتخت» زندگی می‌کنند و همین امسال نیز میزان مخاطبان سریال «پایتخت ۶» نشان داد که از چه جایگاهی بین مردم برخوردار است و قصه بسیار خوبی دارد. در عین حال سریال «نون خ» اقتضا، مشخصه‌ها و ویژگی‌های دیگری دارد و من معتقدم سریالی کاملا ملی و مطابق با فرهنگ قومیت کرد است و خوشبختانه در این دو سالی که نمایش داده شده است توانسته جایگاه خیلی خوب و محترمی را بین مردم و به ویژه اقوام کرد در سراسر کشور به دست بیاورد. در کل خیلی تمایلی به مقایسه این دو کار ندارم. من هر دو سریال «پایتخت» و «نون خ» را کارهای مورد علاقه مردم و موفق می‌دانم و معتقدم که تلویزیون باید این جنس از کارها را افزایش بدهد و به قومیت‌های دیگر نیز بپردازد تا شبکه‌های ما رنگ و بوی اقوام و فرهنگ‌های بومی و محلی پیدا کنند، چراکه ظرفیت این فرهنگ‌ها در جذاب کردن کارها موثر است.
* به نظر می‌رسد مردم بسیار بیشتر از قبل سریال‌های بومی نقاط مختلف را به دلیل اقبال سریال «پایتخت»، «نون خ» و چند مجموعه دیگر دنبال می‌کنند. فکر می‌کنید دلیل کمرنگ شدن این واکنش چیست؟
به نظر من خوشبختانه سریال‌های «پایتخت» و «نون خ» که از شبکه یک سیما پخش شده‌اند، از عنصر جذابیت بهره‌مند بوده‌اند و مردم پای این سریال‌ها نشسته‌اند، دنبال کرده‌اند و لحظات شادی را با آن‌ها گذرانده‌اند. مخاطبان در عین حال از لوکیشن‌ها و جذابیت‌های لباس، جغرافیا، محله و منطقه، لهجه، زبان، موسیقی و.. بهره مند شده و لذت بردند و همین باعث شده است آن گارد شکسته شود و امروز مردم به تماشای این سریال‌ها علاقه‌مند شوند.
پیش از این آفت اعتراض قومیت‌ها و بومی‌های مناطق مختلف را داشتیم که تاب شوخی نداشتند. این اعتراض‌ها الان کمتر شده یا سازندگان به اینگونه از نقدها بی‌تفاوت شده‌اند؟
نه. اتفاقا همچنان رعایت حرمت قومیت‌ها از مهم‌ترین خط قرمزها و ملاحظات سازمان صداوسیما و شبکه‌ها است و این ملاحظات به صورت جدی وجود دارد، اما به دلیل آنکه سعید آقاخانی کارگردان این مجموعه خود کُرد است و بیش از ۷۰درصد از بازیگران ما کرد هستند، به جزئیات این فرهنگ بسیار توجه شده است. تلاشمان این بوده است که خدای ناکرده جایی اهانت اتفاق نیفتد و هرجایی هم که شائبه‌ای وجود دارد در وهله اول خود آقای کارگردان و بعد هم شبکه این تذکر را می‌دهند و مانع این می‌شوند که خدای ناکرده بی‌احترامی صورت بگیرد. ملاحظات همچنان به صورت جدی وجود دارد و سریال «نون خ» اینگونه ملاحظات را رعایت می‌کند. سازندگان سریال «پایتخت» هم که ۶ فصل و نزدیک ۱۰ سال است با فرهنگ شمال کشور زندگی کرده‌اند و بسیار خوب با آن آشنایی دارند و همه تلاش خود را می‌کنند تا جایی اهانتی صورت نگیرد و به همین دلیل فعلا گاردی وجود ندارد. امیدوارم سازندگان بعدی نیز حتما به این موضوع توجه داشته باشند که شوخی و کمدی در یک سریال منجر به اهانت به قومیت نشود. این خط قرمز سازمان درست و بحق است که ما اجازه اهانت به هیچ کدام از این فرهنگ‌ها را نداریم چراکه اساسا فرهنگ ملی ما از این فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها تشکیل شده است بنابراین خود ما باید کاملا از آن مراقب کنیم.
*لوکیشن‌ها کمتر در خانه‌ها انتخاب شده بود و بیشتر در طبیعت بود. شکل بصری بیشتر برایتان مهم بود یا دلایل دیگری داشتید؟
سعید آقاخانی برای ساختن این سریال به منطقه کرمانشاه رفت و ۸۰کیلومتر بیرون از کرمانشاه در روستا مجموعه را فیلمبرداری کرد و منطقش این بود که بتواند جلوه‌ها و زیبایی‌های ظاهری مناطق دیدنی و طبیعت را به عنوان ظرفیت مناطق کردنشین نشان داده و معرفی کند. او معتقد بود این موارد در افزایش جذابیت بصری کمک می‌کند و همینگونه نیز شد.
*یک جاهایی از سریال احساس می‌شد که لهجه‌ها همه در یک سطح نیست و برخی کردی را درست‌تر صحبت می‌کنند و برخی دیگر لهجه غلیظی نداشتند. مشاور لهجه سریال به چه صورت عمل می‌کرد؟ خود شما چقدر از گویش و لهجه جوان‌ترها راضی بودید و نقدهای این قسمت را چقدر می‌پذیرید؟
ما از ابتدا باور و تصمیمان این بود که این سریال را برای قومیت کرد بسازیم نه برای یک منطقه از مناطق کردنشین. ما نمی‌توانیم یک دفعه برای کرمانشاه، یک دفعه برای کردستان، یک دفعه برای آذربایجان غربی و یک دفعه برای کردهای کرمانج سریال بسازیم. پس یک سریال برای معرفی کل قومیت کرد می‌سازیم و طبیعی است که سعی می‌کنیم از همه لباس‌ها و گویش‌ها استفاده کنیم. ما زبان کردی در سریال نداشتیم چون اگر قرار بود با زبان کردی سریال بسازیم مردم متوجه نمی‌شدند و باید از زیرنویس استفاده می‌کردیم که در زیرنویس هم بسیاری از حس‌ها منتقل نمی‌شود پس طبیعی است که باید از لهجه‌ای استفاده می‌کردیم که مخاطبان سریال کاملا آن را بفهمند و با آن ارتباط برقرار کنند. لهجه نیز در مناطق مختلف کردنشین متفاوت است. ما تعمدا در سریال خود شهرهایی از استان کردستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی و… داشتیم و بازیگران این مناطق را آورده بودیم و قصد داشتیم یک مجموعه‌ای از گویش‌ها، لهجه و لباس‌ها را داشته باشیم؛ بنابراین ممکن است برخی از لباس‌ها خاص منطقه کرمانشاه باشد، برخی دیگر خاص شهرهای کردستان. این تفاوت را عامدانه ایجاد کردیم و قصد داشتیم در عین حال یک رنگارنگی و زیبایی از کل قومیت کرد در لباس، لهجه و … معرفی کنیم. خوشبختانه سری دوم این مجموعه به دلیل آنکه در برخی از قسمت‌ها از زبان کردی بدون ترجمه استفاده کردیم، بسیار مورد استقبال هم‌وطنان کردمان قرار گرفت و خوشبختانه اعتراض جدی به لهجه و گویش نداشتیم.
* با وجود آنکه امیر وفایی که پیش از این با مهران مدیری کار کرده بود، در این سریال هم به عنوان نویسنده حضور داشت؛ شوخی‌ها خیلی به سمت شوخی‌های تلگرامی و … نرفت و بیشتر شوخی‌ها جنبه اجتماعی سیاسی پیدا کرد. آیا محمل طنز فرصت خوبی برای بیان نقدهای سیاسی فراهم کرده بود؟
بستر این سریال و داستان اصلی آن زلزله بود و این واقعه همراه خود نقد سیاسی و اجتماعی به همراه دارد. کشور، مسئولان و مردم درگیر موضوع زلزله می‌شوند و طبیعی بود که سریال ما کمی بیشتر به سمت نقدهای سیاسی برود؛ اما از همان ابتدا هم خود نویسنده؛ امیر وفایی و هم کارگردان؛ سعید آقاخانی مراقب بودند که به سمت شوخی‌های تلگرامی و اینستاگرامی نروند و به شدت از این ماجرا پرهیز داشتند. یک شوخی حتی اگر بسیار هم خنده دار بود، اگر شائبه‌ای به وجود می‌آورد، حذف می‌شد. این شرط دوستان با خودشان بود و این مراقبت را می کردند و خوشبختانه به نظر من نیز بسیار جواب داد. ما از سعه صدر و کمک شبکه نیز بسیار سپاسگزاریم چون در واقع با سعه صدر شبکه این امکان برای ما فراهم شد و من اینجا وظیفه خود می‌دانم از آن‌ها تشکر کنم.
البته ما از چهره‌های صاحب نام مانند حمیدرضا آذرنگ، شقایق دهقان، حمید لولایی (اگرچه نقشش کم بود)، میرطاهر مظلومی، مجید یاسر، علی صالحی و … در این کار استفاده کردیم که در کارهای کمدی شناخته‌شده هستند. از دوستان کرمانشاهی نیز هنرمند سرشناسی مانند سیروس میمنت در کار حضور داشت. سرآمد همه این افراد نیز سعید آقاخانی است که از چهره‌های گران‌قیمت این روزها در عرصه بازیگری است و در این مجموعه ایفای نقش کرده‌اند. اصرار سعید آقاخانی که درست هم بود این بود که ما از بازیگران بومی استفاده کنیم چراکه آن گویش، لباس، چهره و بکر بودن آن‌ها می تواند در جریان جذابیت کار بسیار به ما کمک کند. مردم نیز کمتر چهره‌های تکراری می‌بینند و در عین حال اگر بتوانیم بازیگران توانمندی را انتخاب کنیم برگ برنده ما می‌شوند. حقیقتا به قدری هنرمندان توانا و قدرتمند در مناطق کردنشین وجود دارد که من خودم شگفت‌زده شدم. مردم هم بسیار این بازیگران را پسندیدند و حتی جای سلبریتی‌های درجه یک نشاندند و با آن‌ها ارتباط گرفتند. بسیار زود تکه کلام‌های این افراد در بین مردم کشور و در واقع کل ایران زبانزد شد و این نشان داد که مردم این بازیگران را دوست دارند، پسندیده‌اند، پذیرفته‌اند و کاملا با آن‌ها همذات پنداری می‌کنند.
*به نظر شما کرونا و خانه‌نشینی افراد چه تاثیری در دیده شدن بیشتر سریال داشت؟
طبیعی است که این موضوع موثر بوده است. البته «نون خ ۲» قرار بود ماه رمضان پخش شود و فکر می‌کردیم در این ماه نیز مخاطبان زیادی پیدا می‌کند اما به دلیل تغییر سیاست‌های سازمان که بنا داشتند لحظات شادی را برای مردم در اوقات قرنطینه فراهم کنند، پخش سریال «نون خ ۲» به بعد از سریال «پایتخت ۶» موکول شد که یک مقدار هم خوب بود، چراکه مردم در منزل بودند و سریال را دیدند و قضاوت خوبی از آن داشتند. کار دیده شد و مورد توجه قرار گرفت.
* با توجه به اینکه مدتی پیش درگیری‌هایی در منطقه کردستان وجود داشت و بالطبع کردستان برای ما جایگاه استراتژیک محسوب می‌شود، آیا سفارشی از جاهای مختلف مبنی بر بزرگ‌نمایی صفات و ویژگی‌های مثبت کردها وجود داشت؟
خیر. البته گفتم چون کارگردان «نون خ» خود کرد است و ۷۰درصد از بازیگران ما کرد هستند، طبیعی است که به طور معمول این ملاحظه و توجه به قومیت کرد و تقویت فرهنگ کرد در دستور کار ما بود. آن چیزی که در بین کردها وجود دارد اتحاد، همدلی، یکپارچگی، یکدلی، مهربانی و نوع‌دوستی است که در شرایط سخت و بحرانی نمود پیدا می‌کند. این موارد واقعا در جای‌جای سریال ما دیده می‌شد چون برگرفته از خود فرهنگ کرد است. در بین اقوام کرد این همدلی و اتحاد وجود دارد. نکته دوم این است که ما قصد داشتیم این موضوع را تقویت کنیم، به رخ سایر کشورها هم بکشانیم و در تصویر نیز نشان دهیم. خوشبختانه در نظرسنجی سازمان صداوسیما برداشت و ارتباط بیش از ۶۰ درصد از کسانی که این سریال را دیده‌اند با قومیت کرد بهتر از قبل شده است، به قومیت کرد ارادت پیدا کرده‌اند و همچنین علاقه‌مند هستند از مناطق دیدنی آنجا نیز بازدید کنند. به هر حال این سریال برای تقویت فرهنگ کرد دستاوردهایی داشته است. البته معتقدم قومیت کرد کرمانشاه و بخش‌هایی از کردستان بسیار در جذابیت سریال به ما کمک کرده‌اند. ما خیلی شاید نتوانستیم به این فرهنگ کمک کنیم اما آن‌ها در جذابیت سریال خیلی به ما کمک کردند. ما همه تلاش خود را کرده‌ایم فرهنگ قومیت کرد را توسعه دهیم و تقویت کنیم و انتشار دهیم و برای این کار از ظرفیت و جذابیت‌های این قومیت استفاده کردیم و این موضوع بسیار به کار ما آمد و کمک کرد. ما خود را وامدار کرد، کردستان و کرمانشاه و در یک کلمه قومیت کرد می‌دانیم.
من خیلی با شما هم عقیده نیستم. اتفاقا جای جای سریال به مفاسد اقتصادی اشاره شد و حتی اسم برخی از کسانی که به عنوان نماد فساد اقتصادی از کشور متواری هستند در کار برده و گفته شد. می‌توانم شما را به صحبت‌های خلیل که می‌گفت من فعلا برنامه‌ام این است که مسئول این درجه بشوم و بعد بالاتر بروم و این کارها را انجام بدهم ارجاع بدهم یا به اسامی نام برده شده در کار اشاره کنم. ما خودمان احساس می‌کردیم استفاده زیاد از این موارد ممکن است شعاری به نظر بیاید و اتفاقا منجر به زدگی بیننده از سریال شود چراکه بیننده بالاخره می‌خواهد لحظات شاد و کمدی و قصه را ببیند و سریال تلویزیونی برنامه سیاسی نیست که ما همه شعارها و حرف هایمان را داخل آن بریزیم.
*آیا نگاه کشوری و کلان در راستای اهداف و منافع ملی در تولید «نون خ» وجود داشت؟ نکته‌ای که در بعضی از جهات در «پایتخت» مشهود بود.
ما از سوی استانداری کرمانشاه دعوت شدیم و رفتیم کار را آنجا ساختیم و همه این موارد به این دلیل بود که بتوانیم به منافع این قومیت توجه کرده، آن را تقویت کنیم و توسعه بدهیم. علاقه داشتیم حتی کمکی به منطقه گردشگری آن استان کنیم و بتوانیم صنعت گردشگری و توریسم را در آن استان تقویت کنیم که متاسفانه به ماجرای کرونا برخورد کردیم و سفرها کاهش پیدا کرد. من معتقدم اگر این اتفاق نمی‌افتاد امروز کرمانشاه مملو از گردشگران بود، کما این که فصل اول این سریال نیز زمانی که ساخته شد همین اتفاق افتاد و در بعضی از مناطق گردشگری را بسیار افزایش داد. این موارد جزو اهداف ما بود و به نظرم نیز تا حدی توانستیم موفق باشیم. در این مسیر موسیقی، لباس، زبان کردی، جغرافیا و مناطق دیدنی آنجا نیز بسیار به ما کمک کرد.
همه کار واقعا سخت بود. ما در سرمای زیر ۲۱درجه و ۱۸درجه و لابه‌لای برف‌ها کار کردیم. شاید سخت‌ترین سکانس جایی بود که دوستان و بازیگران کرد ما باید داخل رودخانه می‌رفتند. آن روز دما ۱۸درجه زیر صفر بود و من نگران آن‌ها بودم که قرار است چه اتفاقی برایشان رخ بدهد؟ آن روز یکی از روزهای سخت ما بود اما خب از این روزهای سخت فراوان داشتیم. آن روزی هم که در سکانسی خلیل را برای اولین بار می‌بینیم که می‌خواهد بیاید و راه‌ها بر اثر زلزله بسته شده است دمای هوا ۲۰ درجه زیر صفر بود و ما تعداد بسیاز زیادی خودرو، خاور و وانت و… آفیش کرده بودیم که صحنه کمک‌رسانی مردمی را بازسازی کنیم. روز سخت و دشواری بود اما خوشبختانه با درایت کارگردان و صبر و حوصله عوامل توانستیم سختی‌ها را بگذارنیم و «نون خ» توانست لحظات خوشی را برای مردم فراهم کند.
کار کردن سخت و تولید و سریال‌سازی بسیار سخت است. با این حال خوشبختانه مدیران سازمان از دوستان من هستند و ارتباط نسبتا خوبی هم با یکدیگر داریم. سخن‌هایی گفته می‌شد و نقدهایی نیز وجود داشت اما من آن‌ها را منصفانه نمی‌دیدم و سعی می‌کردم توجهی بهشان نکنم و عبورکنم. برای من مهم «نون خ» بود که بتواند خوب به پخش برسد و دیده شود و مطمئن بودم اگر سریال دیده شود دوستانی هم که نقد غیرمنصفانه داشتند و گاها جاهایی تخریب کردند، خودشان پشیمان می‌شوند. جای نگرانی وجود نداشت. مردم سریال را دیده‌اند و خودشان قضاوت می‌کنند. من همه را تقریبا حلال کردم و گله‌ای از کسی ندارم. به صورت عام از رئیس سازمان، معاون سیما، مدیر شبکه یک و رئیس سیما فیلم که این فرصت را در اختیار ما قرار دادند و این حمایت را کردند که «نون خ۲» در یک زمان خوب پخش شود، متشکرم. مدیر شبکه واقعا بسیار از ما حمایت کرده و شرایط خوبی را برای کار فراهم کردند. امروز اگر ما به این مرحله رسیدیم که به راحتی می توانیم از تولید «نون خ ۳» حرف بزنیم بخشی از آن به دلیل زحمت بسیار زیاد سازندگان سریال از کارگردان، نویسنده و عوامل است که با سختی‌های فراوانی مانند دوری راه، شرایط سخت تولید و… مواجه بودند اما آن را تحمل کردند و بخشی دیگر حمایت مدیران بود. اگر این دو حلقه به یکدیگر اتصال پیدا نکند و مدیریت اعتماد و حمایت نکند، کارهای خوبی مانند «نون خ» و «پایتخت» را نمی‌توان ساخت. بخشی از نتیجه خوب کار مربوط به عقبه حمایت مدیران است که در «نون خ» اتفاق افتاد و من واقعا سپاسگزارم و از آن قدردانی می‌کنم.
اجازه بدهید من این سوال را جواب ندهم.
فصل سوم فعلا فقط در مرحله نگارش خلاصه داستان است و هنوز بسیار زود است که درباره ترکیب بازیگران و آن‌هایی که می‌روند یا می‌آیند، صحبت کنیم. امیدواریم بتوانیم «نون خ۳» را زودتر از سال قبل کلید بزنیم.
سپیده شریعت رضوی
هنوز دیدگاهی منتشر نشده است