ماهنامه صبا
یکی از سختی‌های روایت تاریخ حاشیه سازی‌هایی است که در مورد انطباق شخصیت‌ها و وقایع با تاریخ است...
شهاب حسینی، جواد عزتی، بابک حمیدیان، الهام حمیدی، امیر آقایی، مهدی شادمان، نیکی کریمی، محمدرضا فروتن، محسن تنابنده، پژمان بازغی، شبنم قلی‌خانی، ثریا قاسمی، مرحوم پرویز پورحسینی، حسین محجوب، فرهاد قائمیان، هنگامه قاضیانی، حسن پورشیرازی، جعفر دهقان، فرشته صدرعرفایی، علیرضا خمسه، میترا حجار، رضا کیانیان، هومن سیدی، سام درخشانی، سعید راد، لیلا زارع، مهران رجبی، ترلان پروانه، ارسلان قاسمی، پریوش نظریه، حسین مهری، محمود بنفشه‌خواه، کوروش سلیمانی، شهرام قائدی، امیرحسین آرمان، مرحوم حسین محب‌اهری، مهرداد ضیایی، صالح میرزاآقایی، رضا بنفشه‌خواه و ده‌ها بازیگر مطرح دیگر در این سریال ایفای نقش کرده‌اند. این سریال حالا پس از ده سال درحال پخش از تلویزیون است. کمال تبریزی در گفتگوهایی درباره این سریال به نکات مهمی اشاره کرده است که در ادامه به برخی از این موضوعات اشاره می‌شود.
۱ روایت تاریخ پر فراز و نشیب معاصر
نویسنده فیلمنامه برای اولین بار داستان بسیار جذابی را روایت می‌کرد که بستر وقایع آن متکی بر نقل تاریخ معاصر هم بود و همراهی و همذات پنداری با قهرمان قصه به نوعی روایتگر تاریخ پرفراز و نشیب ایران در دوران سخت و پرزحمت معاصر بود و همین موضوع بر جذابیت قصه افزوده و آگاهی مخاطب درباره گذشته‌ای پر افتخار از سرزمین کهن ایران را به دنبال داشت. نکته مهم در روایت فیلمنامه و تفاوت اصلی آن با سری‌های مشابه در این بود که در خلال جذابیت حوادث، تاریخ معاصر ایران نیز کاملا در خاطر بینندگان سریال باقی می‌ماند و احتمالا او را به این نتیجه می‌رساند که فرهنگ و آداب ایرانی جماعت، ریشه‌هایی عمیق در گذشته‌های دور این سرزمین دارد.
۲ تاکید بر روابط انسانی و اجتماعی
هدف من در این سریال قبل از تاکیدی خاص بر واقعه یا وقایع تاریخی معین، بیشتر معطوف به روابط انسانی و اجتماعی در دوران معاصر و رنج و مصائب نسل های گذشته در این سرزمین بوده است. به نحوی غیرمستقیم نیز اشارات و تاکیداتی درمجموع وجود دارد که استنباط و تحلیل نهایی از آنها منجر به نتیجه‌ای می‌شود که استدلالی برای وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷ است.
۳ سریالی ساختاری با لایه‌های مختلف مفهومی
رویای همیشگی من در ساخت آثار نمایشی ساختاری بوده و هست که حاوی لایه‌های مختلف مفهومی برای گروه‌های متفاوت مخاطبین در رده‌های گوناگون باشد و سریال سرزمین مادری نمونه مناسب و قابل ذکر از این نوع نادر در میان آثار نمایشی است. باید اعتراف کنم که گروه عوامل سازنده سریال در یک هماهنگی کامل به بهترین شکل ممکن از عهده این کار دشوار و پرزحمت بر آمده‌اند.
۴ فیلمنامه منسجم
واقعیت این که نوشته آقای طالب زاده به دلیل اتکا بر وقایع مشخص و معین تاریخی، امکان تغییر چندانی وجود نداشت. مضاف بر این که پلات گسترده و پیچیده داستان هم تغییرات قابل توجهی را برنمی‌تابید. علاوه بر این که نگارش فیلمنامه از چنان انسجام دقیقی برخوردار بود که دخل و تصرف در متن آن امکانپذیر نبود و در واقع کار اصلی و هنر گروه سازنده این بود که برگردانی دقیق و کامل از فیلمنامه را به بهترین شکل ممکن و اجرایی متمرکز بر جزئیات و باورپذیری هرچه بیشتر به انجام برساند.
۵ یک سریال با ده‌ها سوپراستار
دو عامل مهم در این زمینه کاملا موثر بود و باعث می‌شد که امکان حضور بازیگران سرشناس و ارزنده در جمع سایر هنرمندان فراهم شود، اول فیلمنامه خوب و حضور نقش‌ها و شخصیت‌های جذاب و متفاوت در داستان پرکشش و عمیق سریال، خاطر بازیگران شاخص را به خود جلب می‌کرد و آنان را مشتاق پذیرش نقش و اجرای متفاوت آن می‌ساخت. دوم این که زمان طولانی تولید و روزهای فیلمبرداری این امکان را راحت‌تر فراهم می‌کرد که بازیگران خوب و در عین حال پرمشغله فرصت حضور در پروژه و اجرای نقشی مشخص را با برنامه ریزی دقیق جلسات فیلمبرداری پیدا کنند. همین جا باید اضافه کنم که حضور این عزیزان و توانایی آنان دراجرای متفاوت وجذاب نقش ها کمک قابل توجهی برای ما بود و بسیاری ازلحظات دراماتیک وتراژیک سریال حاصل ساعت‌ها بحث و طراحی مشترک با این بازیگران توانا و خبره درتجربه وتخصص آنان بود.
۶ شخصیت‌ها انطباقی با حقیقت ندارند
یکی از سختی‌های روایت تاریخ حاشیه سازی‌هایی است که در مورد انطباق شخصیت‌ها و وقایع با تاریخ است…
در این خصوص باید اعلام کنم که اساسا تمامی شخصیت‌های اصلی این سریال تخیلی و به هیچ عنوان انطباق تاریخی با اشخاص واقعی ندارد. بنابراین هرگونه اظهارنظر در این خصوص که منظور از هریک از شخصیت‌ها مثلا فلان شخص واقعی در تاریخ است، به هیچ وجه صحت ندارد و همه داستانی که در سریال شاهد آن هستیم ساخته و پرداخته ذهن نویسنده آن است و بنابراین هرگونه استنباط از وقایع و شخصیت های سریال صرفا خوانش مربوط به افراد با اغراض مختلف است و ارتباطی با هدف اصلی سازندگان سریال ندارد که در واقع و در بدو امر نقل داستانی جذاب در بستر تاریخ معاصر است. همان طور که گفتم شخصیت‌های تاریخی نسبت به شخصیت های اصلی در حاشیه قرار دارند و حضور تعداد محدودی از آنان در پس زمینه حوادث اصلی صرفا به عنوان اشاره‌ای تلویحی به مقطع تاریخی مورد نظر بوده است و نویسنده داستان قصدی برای مطرح کردن شخصیت های تاریخی در متن داستان نداشته است.
۷ شخصیت‌ها انطباقی با حقیقت ندارند
یکی از سختی‌های روایت تاریخ حاشیه سازی‌هایی است که در مورد انطباق شخصیت‌ها و وقایع با تاریخ است…
در این خصوص باید اعلام کنم که اساسا تمامی شخصیت‌های اصلی این سریال تخیلی و به هیچ عنوان انطباق تاریخی با اشخاص واقعی ندارد. بنابراین هرگونه اظهارنظر در این خصوص که منظور از هریک از شخصیت‌ها مثلا فلان شخص واقعی در تاریخ است، به هیچ وجه صحت ندارد و همه داستانی که در سریال شاهد آن هستیم ساخته و پرداخته ذهن نویسنده آن است و بنابراین هرگونه استنباط از وقایع و شخصیت های سریال صرفا خوانش مربوط به افراد با اغراض مختلف است و ارتباطی با هدف اصلی سازندگان سریال ندارد که در واقع و در بدو امر نقل داستانی جذاب در بستر تاریخ معاصر است. همان طور که گفتم شخصیت‌های تاریخی نسبت به شخصیت های اصلی در حاشیه قرار دارند و حضور تعداد محدودی از آنان در پس زمینه حوادث اصلی صرفا به عنوان اشاره‌ای تلویحی به مقطع تاریخی مورد نظر بوده است و نویسنده داستان قصدی برای مطرح کردن شخصیت های تاریخی در متن داستان نداشته است.
۸ پایان باز سرزمین مادری
پایان سریال تا مقطع زمانی پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ و به دنبال آن اشاره‌ای به آغاز جنگ تحمیلی شده است که پایانی کاملا باز بوده و مدل نگارش فیلمنامه به صورتی بوده است که امکان ادامه داستان در بازه زمانی جنگ هشت ساله وجود دارد.
۹ جوان‌ها اطلاعی از تاریخ معاصر ندارند
طبیعتا پرداختن به تاریخ گذشته سرزمین ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است، به ویژه که در شرایط حاضر جوانان این مرز و بوم متاسفانه با تاریخ پر افتخار مردان و زنان استثنایی این سرزمین آشنایی چندانی ندارند و لازم است توجه آنان را به این نکته مهم که ریشه‌های اجتماعی و فرهنگی این نسل از کجا نشات می‌گیرد، جلب کنیم. برای مثال یکی از این شخصیت‌های کاریزماتیک غرورآفرین در میان زنان ایرانی، بزرگی به نام زینب پاشا است که پدیده‌ای نادر و در عین حال گمنام در دوران تحریم تنباکو بوده است. به اتفاق نویسنده توانا آقای محمدرضا گوهری نمایه‌ای از داستان زندگی او را طراحی کردیم که در شرایط حاضر معلوم نیست اصلا توجهی به چنین موضوعی نشان داده شود! متاسفانه در دوره‌ای به سر می بریم که به هر دلیل، اتاق فکری برای پرداختن به گذشته غنی و سراسر افتخار ایران زمین وجود ندارد و همچنان مغفول مانده است؛ در حالی که سایر کشورهای منطقه به کوچک‌ترین حوادث تاریخی خود توجه نشان می‌دهند و آن را بیش از اندازه بزرگ می‌کنند تا برای نسل جدید خود هویت سازی کنند و تا جایی پیش می‌روند که شخصیت های بزرگ ایرانی را از ما جدا و به تاریخ نداشته خود منسوب کنند.
۱۰ جایگاه تلویزیون در نمایش تجربه‌های فراتر از روزمرّگی
از نظر من تلویزیون متعلق به هنرمندان این عرصه است و به نوعی تامین کننده رابطه میان مردم و هنر و فرهنگ جامعه. به خاطر داشته باشید که بسیاری از شخصیت‌های مطرح هنری در حوزه های مختلف خواستگاه ابتدایی‌شان تلویزیون و برقراری رابطه اولیه با مردم و مخاطبان انبوه بوده است. پس، این امکانی است که در تعامل میان هنرمندان و مسئولان تلویزیونی شکل می‌گیرد و هرگاه در این خصوص هم اندیشی مناسب و سازنده صورت گرفته است شاهد خلق آثار متفاوت از تلویزیون بوده‌ایم. گرچه در دوره‌های گذشته تلویزیون از این ساز و کار فاصله گرفته و به همین دلیل شاهد انبوه برنامه هایی بودیم که دارای ضعف مفرط در ساختار و خالی بودن از کانسپت عمیق هنری و به اصطلاح پوپولیستی و کوچه بازاری است. در صورتی که تلویزیون در همه جای دنیا به دلیل داشتن بودجه‌های فرهنگی و غیرتجاری بودن، خالق آثار متفاوت و تجربه‌های فراتر از روزمرگی در هنر است. البته اگر چنین دیدگاهی در رسانه ملی ما درک و فهمیده شود حتما و باید همکاری‌های تازه شکل بگیرد و من و همکارانم قاعدتا از این فرآیند استقبال خواهیم کرد.
هنوز دیدگاهی منتشر نشده است