ماهنامه صبا
درکارهای روز، بازی من در نقش منفی مردم را عصبانی می‌کند. این سبک از نقش‌ها، حتی نقش خاکستری را در فیلم و سریال روز هم بازی کردم و دیدم که مردم نسبت به آن اعتراض داشته‌اند.
سیدجواد هاشمی، بازیگر کهنه کاری است که چند سالی می‌شود در کسوت نویسنده، کارگردان و تهیه کننده نیز مشغول به فعالیت است و با ورود به حوزه کودک و نوجوان نیز تلاش کرده تا آثاری هم در این زمینه بسازد. با این حال همچنان تمرکزش بر بازیگری است و این روزها دو سریال «عشق کوفی» به کارگردانی حسن آخوندپور و «بازپرس» ساخته احمد معظمی را روی آنتن دارد. هرچند حضور هاشمی در سریال «عشق کوفی» کوتاه است؛ اما با نقش‌هایی که تاکنون بازی کرده کاملا متفاوت است. این سریال به نویسندگی فائزه یارمحمدی و یزدان محمدکاظمی محصول سازمان هنری رسانه ای اوج است که ماجراهای کوفه سال ۶۱ هجری را روایت می‌کند و به قیام عاشورا اشاره دارد. علاوه بر هاشمی، لعیا زنگنه، نادر سلیمانی، سعید شریف، شبنم قربانی، حسین سلیمانی، نادر فلاح، سوگل طهماسبی، مریم کاویانی، مهسا مهجور، محمد اشکان‌فر، مژگان اخلاقی، جمال‌الدین بیات، معصومه زینتی صافی، احسان محسنی کیاسری، عمار تفتی و ثریا قاسمی بازیگران اصلی «عشق کوفی» هستند. نکته ویژه این که این سریال تازه‌ترین مجموعه تاریخی عاشورایی پس از «مختارنامه» است؛ چرا که در این سال‌ها آن چه روی آنتن رفت، آثار اجتماعی بودند که موضوع محرم و عاشورا در پس زمینه آنها روایت می‌شد. گفتگوی ماهنامه صبا با سیدجواد هاشمی را در ادامه می‌خوانید.
درست است که من در کارهایم، بازی در سریال‌های تاریخی زیادی نداشته‌ام؛ اما این موضوع دلیل بر عدم علاقه من نیست. البته تلاش کرده‌ام تا در زمینه زندگی امام حسین(ع) و امیرالمومنین(ع) آثاری چه در تئاتر و چه سینما و تلویزیون بسازم و مجموعه تلویزیونی «یتیمان کوفه» از جمله آنهاست که علاوه بر کارگردانی در آن بازی هم کرده‌ام و از شبکه پنج سیما پخش شد. شخصا علاقمند به بازی در آثار تاریخی، حتی در نقش منفی هم هستم و برایم فرقی نمی‌کند قرار است در یک اثر تاریخی نقشم مثبت یا منفی باشد. برای همین نقش منفی در آثار تاریخی را خواهم پذیرفت و امیدوار هستم داوود میرباقری برای سریال «سلمان فارسی» که مشغول به ساخت آن است بالاخره یک نقش منفی برای من در نظر گرفته باشد.
درکارهای روز، بازی من در نقش منفی مردم را عصبانی می‌کند. این سبک از نقش‌ها، حتی نقش خاکستری را در فیلم و سریال روز هم بازی کردم و دیدم که مردم نسبت به آن اعتراض داشته‌اند. به عنوان مثال در سریال «زخم کاری» من یک نقش خاکستری بازی کردم و در صحنه‌ای وارد استخر شده‌ام. اعتراض‌ها به آن بسیار زیاد بود. این موضوع نشان می‌دهد مردم نسبت به اینکه سیدجواد هاشمی چه نقشی بازی کند به شدت حساس هستند. برای همین در کارهای روز، ترجیح می‌دهم نقش منفی بازی نکنم. اما تصور می‌کنم درکارهای تاریخی این حساسیت از سوی مردم وجود نداشته باشد. برای همین در صحبت‌هایم به این موضوع اشاره داشتم که بدم نمی‌آید در کارهای تاریخی نقش منفی هم بازی کنم.
این‌طور در سینما آموخته‌ام که به نقش‌ها متری نگاه نکنم و به آنها قطری نگاه کنم. یعنی به عمق و اندازه اثرگذاری شخصیت در درام و فیلمنامه توجه داشته باشم. به همین دلیل فکر می‌کنم وقتی شخصیتی همچون حبیب ابن مظاهر با این همه شهرت، قدمت تاریخی و از همه مهم‌تر نام‌آوری بزرگ‌اش در صحنه کربلا وجود داشته و قرار است نقش این فرد بزرگ را بازی کنم مطمئنا خواه، ناخواه بازی در این نقش ماندگار خواهد بود. در سریال «عشق کوفی» تنها چند نقش وجود دارد که شخصیت‌های واقعی هستند که به نظرم مهم‌ترین آنها حبیب ابن مظاهر است. این نکته را بگویم که من بلافاصله پیشنهاد بازی در این نقش را نپذیرفتم. چون باید نقش یک پیرمرد سن و سال دارِ بالای ۸۰ سال را بازی می‌کردم که گفتم نه چهره من و نه سن و سالم به این نقش می‌خورد. قاعدتا نیاز به یک گریم سنگین داشت و هر کسی هم قبول نخواهد کرد بیش از ۴ ساعت زیر گریم باشد. اما با این حال پذیرفتم. چون دیدم نقش حبیب ابن مظاهر نقش خوبی بود و احساس کردم جزو نقش‌هایی است که ماندگار خواهد شد.
بله، من راضی بودم. با اینکه نقش کوتاه بود؛ اما رضایت من را جلب کرد. چون احساس کردم نسبت برای این نقش، درصدی از انتظارم برآورده شده است که برایم کافی بود. ضمن اینکه فضای این مجموعه هم برایم جذاب و صمیمی بود.
تیمی که دست اندر کار ساخت سریال «عشق کوفی» است حرفه‌ای است و سعید سعدی به عنوان تهیه کننده کار یک شخصیت کاملا شناخته شده، با کسوت و کاملا قابل اعتماد است. بنابراین وقتی متوجه شدم سعید سعدی در این کار حضور دارد این اطمینان را به دست آوردم ایشان کاری را انتخاب نمی‌کند که رزومه خودش را خراب کند. چون یک تهیه کننده با سابقه می‌داند با هر کسی نباید کار کند. برای همین به سعید سعدی اعتماد کردم و پذیرفتم. در ادامه نیز وقتی نخستین پلان‌های سریال را دیدم؛ متوجه شدم حسن آخوندپور نیز کارش را بلد است. بعد هم دیدم چه تحلیلی خوبی از خود واقعه کربلا، شخصیت‌ها و اتفاقاتی که در حواشی واقعه کربلا رخ داده نوشته و پرداخته شده است. بنابراین به این نتیجه رسیدم تحلیل‌ها، بسیار منطقی، درست و موشکافانه‌ای هستند و در نهایت متوجه شدم با یک تیم حرفه‌ای و کاربلد همراهم. در نتیحه خوشحال شدم کارگردانی با سن کم، اما توان خوب، ساخت این سریال را در دست گرفته و من هم امکان آن را پیدا کرده‌ام تا با ایشان کار کنم.
وقتی من به عنوان بازیگر در کاری حضور پیدا می‌کنم به هیچ عنوان در مجموعه کارگردانی دخالت نمی‌کنم. اما تلاش می‌کنم تا جایی که می‌شود و توصیه‌هایم حمل بر دخالت نشود، نکاتی را که لازم می‌دانم بگویم. برای همین پیش آمد که در برخی صحنه‌ها با حسن آخوندپور وارد صحبت و مشورت می‌شدم و حتی برخی از دیالوگ‌ها را بر اساس تجربیاتی که داشتم تغییر دادم. چون تلاش‌ام بر این بود تا به تولید کمک کرده باشم. اما در همان مدت زمان حضورم کاملا از توان کارگردان نیز آگاه شدم و خوشحال هستم که توانستم با ایشان کار کنم.
من تجربه بازی در نقش پیرمرد خردمند و فرزانه را در فیلم «آهوی پیشونی سفید» و با گریم سنگین داشته‌ام. اما چون نقشی که در فیلم «آهوی پیشونی سفید» بازی کردم افسانه‌ای بود با نقش حبیب ابن مظاهر که یک شخصیت واقعی است فرق می‌کرد و کار را برایم بسیار دشوارتر کرده بود. اما چون به قول معروف، سرم برای بازی در نقش‌های مختلف به ویژه در ژانر تاریخی درد می‌کند و تا به حال ۵ نمایشنامه تاریخی درباره امام حسین(ع) و امیرالمومنین(ع) روی صحنه برده‌ام و «یتیمان کوفه»، «دروازه ساعات» و «مظلوم اول» کارهایی هستند که در مقام تهیه کننده، کارگردان و بازیگر آنها را تولید کرده بودم؛ با فضای تاریخی و شخصیت‌های تاریخی بیگانه نیستم. مخصوصا شخصیت‌های معروف کربلا. حبیب ابن مظاهر را نیز یک شخصیت قبراق می‌دانم که با وجود سن بالا، فرمانده یمین سپاه امام حسین (ع) بوده. یک فرد کاملا با تجربه، کارکشته، توانمند و جنگاور. قاعدتا من نکات را از قبل می‌دانستم و تا حدودی اطلاعات درباره جزئیات زندگی این شخصیت داشتم. برای همین به نظرم آمد که این شخصیت را در سریال «عشق کوفی» با آگاهی بازی می‌کنم.
استفاده حسن آخوندپور از بازیگران و چهره‌های جدید کار بسیار پسندیده‌ای بود. نگاه متفاوتی داشته که باعث شده از سیدجواد هاشمی بخواهد تا کار متفاوتی را بازی کند. این نگاه از سوی یک کارگردان، نشان از شجاعت ایشان است. چون گرفتن چنین تصمیمی به این سادگی نیست. به نظر من با وجود چنین ریسکی همه خوب بازی کردند. به هر حال نادر سلیمانی، حسین سلیمانی، لعیا زنگنه و دیگر بازیگران حاضر در این سریال، بازیگران بسیار خوبی هستند. همه بازیگران در نقش‌هایی که به آنها محول شده بود در تلاش بودند تا بتوانند خوب و درست بازی کنند. حسن آخوندپور کاری کرده بود تا بازیگرها از ادا درآوردن و ادا و اصول‌های غیر منطقی که متاسفانه در بسیاری از کارهای تاریخی شاهد آن هستیم دوری کنند. این موضوع برای من بسیار لذتبخش بود. به همین دلیل فکر می‌کنم حداقل از جهت بازیگری کار خوبی از آب درآمده است. هر چند به نظر من قصه هم قصه خوب و جذابی بود. چون در حواشی اتفاقات واقعه کربلا حرف زدن سخت است. برای همین قصه‌ای که به آن پرداخته شده است قصه خوب و قابل تاملی است.
یکسری کارها باید در سطح الف اجرا شوند که کارهای تاریخی از جمله آنهاست. به نظر من اگر کار تاریخی الف نباشد بی بنیه و بدون جذابیت خواهد بود. چون باید کاری باشد که تماشاگر آن را دوست داشته باشد. از کارگردانی، نویسندگی و بازیگری گرفته تا بخش‌های دیگری مانند طراحی صحنه، چهره پردازی، طراحی دکور و… باید به گونه‌ای باشد که بتواند جذابیت‌های منحصر به فرد نسبت به کارهای روز داشته باشد. برای همین ساخت فیلم و سریال تاریخی کار سختی است. به شخصه به جز ساخت «دروازه ساعات» که مرحوم علی سلیمانی هم در آن بازی می‌کرد خیلی دنبال ساخت کارهای تاریخی نبودم؛ اما کار کردن در این ژانر را دوست داشتم و با وجود آنکه «دروازه ساعات» تله تئاتر بود، اما مردم آن را دوست داشتند و از آن استقبال شد. با این حال دیگر شخصا وارد عرصه کار کودک و نوجوان شدم و با این وجود همکارهای زیادی هستند که می‌توانند توجه مراکزی مانند سازمان اوج و حتی صدا و سیما را برای تولیدات فاخر به سمت خود جلب کنند. چون فکر می‌کنم هر چقدر از زندگی ائمه بگویم باز هم جا دارد.
سریال «بازپرس»، سریال قابل دفاعی است و احمد معظمی به شدت فردی با وسواس بالا در ساخت و یک انسان دانا در حرفه خود است. بنابراین به اعتقاد بنده ایشان بسیار کارگردان خوبی است و خیلی خوب بازیگر را هدایت می‌کند. حس می‌کنم این سریال از قسمت سوم و چهارم سریالی خواهد بود که اگر مخاطب آن را از دست بدهد غصه خواهد خورد. چون جزو کارهای خوب تلویزیون است و امیدوار هستم که مردم آن را ببیند و لذت ببرند.
آزاده باقری
هنوز دیدگاهی منتشر نشده است