سینمای جین کمپیون؛ جلوتر از زمان

هنگامی که جین کمپیون وارد دنیای سینما شد، کمتر کسی انتظار داشت که بتواند موفقیتی کسب کند اما برخلاف احتمالات، او نوع نگاه‌ها را تغییر داد.

---

احتمالا حالا خیلی‌ها او را با فیلم قدرت سگ می‌شناسند که به خاطر آن جایزه اسکار را دریافت کرد. نه فقط به خاطر این فیلم که با ارجاع به ۸ فیلمی که تا کنون ساخته بسیاری جین کمپیون را یکی از برترین فیلم‌سازان زن تاریخ سینما می‌شناسند. به ویژه اینکه او فیلم‌های سختی از حیث بزرگی تولید ساخته و البته با در نظر گرفتن این نکته که با اینکه موقعیت و جایگاه فیلم‌سازان زن در دهه‌های اخیر بهبود پیدا کرده است اما آن‌ها همچنان شرایط سختی را تجربه می‌کنند و به راحتی نمی‌توانند فیلم بسازند. علاوه بر این، معمولا به اندازه کارگردانان مرد مورد توجه قرار نمی‌گیرند.

هنگامی که کمپیون در اواخر دهه‌ ۸۰ میلادی وارد دنیای سینما شد، کمتر کسی انتظار داشت که بتواند موفقیتی کسب کند اما برخلاف احتمالات، او نوع نگاه‌ها را تغییر داد. او تنها کارگردان زن جهان است که تا کنون ۲ بار نامزد اسکار بهترین کارگردانی شده است. همچنین او نخستین زن فیلمساز برنده جایزه اصلی جشنواره فیلم کن است. کمپیون برای فیلم پیانو برنده اسکار بهترین فیلمنامه اورجینال شده ‌است.

همچنین او در هفتاد و هشتمین دوره جشنواره فیلم ونیز، برنده شیر نقره‌ای بهترین کارگردانی برای فیلم قدرت سگ شد. با این حال او بیشترین افتخار خود را مدیون فیلم پیانو است که بابت ساخت آن، هم جایزه بهترین کارگردانی و هم بهترین فیلمنامه را در مراسم اسکار برنده شد. داستان فیلم، روایتی احساسی و درونی از یک شخصیت است که در کشمکشی عمیق گرفتار می‌شود. کشمکشی که پیانو به عنوان یک نخ تسبیح عوامل را به هم نسبت می‌دهد و آن‌ها را سر جایشان نگه می‌دارد.

داستان فیلم از آنجایی شروع می‌شود که آدا (هالی هانتر) به همراه دختر خردسال و پیانوی خود به نیوزیلند سفر می‌کند. او ناچار است تا در جریان یک قرارداد با مردی که هیچگاه او را ندیده ازدواج کند و همین خط داستانی، او را وارد یک کشمکش درونی و بیرونی می‌کند. در واقع داستان این فیلم، یک داستان احساسی و تاثیرگذار است که بیشتر تاثیرات خود را از درونمایه خود گرفته است.

احساسات گفتنی نیست، دینی هم نیست، بلکه آن‌ها را باید بشنوی، نه مستقیم و واضح، بلکه غیر مستقیم و از طریق نت‌های موسیقی. فیلم پیانو فرم کلاسیک زیبایی را دارد که آن را تا آخر فیلم حفظ می‌کند. تم فیلم به کیفیت انتقال درونمایه کمک زیادی می‌کند و به آن سرعت می‌بخشد. در کل، این فیلم در نظم خاصی قرار دارد و تک تک عناصر آن، در کنار همدیگر یک شاهکار به یادماندنی می‌سازند. کمپیون بی‌گمان فیلم‌های خوبی ساخته است که از نظر کیفیت، پیانو را به چالش می‌کشد و حتی در بعضی از بخش‌ها از آن عبور می‌کنند اما جادویی در این فیلم وجود دارد که باعث شد ماندگار شود و بهترین ساخته‌ کمپیون لقب بگیرد.

کمپیون در کنار عرضه‌ نماهای حیرت‌انگیز و فراموش‌نشدنی، خود را به عنوان یک فیلمنامه‌نویس کم‌نظیر نیز مطرح می‌کند و شخصیت‌هایی نوشته که عمیق هستند و پرداخت خوبی دارند. پیانو شاید به تنهایی کافی باشد تا در میان فیلمسازان شاخص تاریخ سینما، برای کمپیون جایگاه ویژه‌ای در نظر بگیریم. «پرتره یک بانو» اولین ساخته کمپیون پس از پیانو، همه برگ‌های برنده برای دستیابی به موفقیت را دارد؛ یک درام تاریخی که اقتباسی از رمانی کلاسیک نوشته یک نویسنده برجسته (هنری جیمز) است، به فشارهای ناشی از پدرسالاری می‌پردازد و یک ستاره بزرگ در اوج محبوبیت (نیکول کیدمن)، نقش اصلی آن را بازی می‌کند. کمپیون تلاش کرد با پرتره یک بانو از سبک‌وسیاق فیلم‌های مشابه فاصله بگیرد اما این رویکرد باعث نشده است تا با فیلم بهتری روبرو باشیم. جین کمپیون اما در قدرت سگ، اوج مهارت‌های فیلم‌سازی‌اش را به رخ می‌کشد و از ترکیب‌بندی‌های عریض به شکل هوشمندانه‌ای استفاده می‌کند.

او با فضاسازی درست، موفق شده تا حس نابودی را منتقل کند و حتی لحظات ساده فیلم گاهی فراتر از حد انتظار، تعلیق‌آمیز هستند. وقتی به قدرت سگ می‌رسیم، معمولا گفت‌وگو در این رابطه است که تا چه اندازه ژانر وسترن را تغییر داد اما کمتر به این نکته اشاره می‌شود که ساختار کلی فیلم به ژانر تریلر نزدیک‌تر است و حس‌وحال دلهره‌آور خود را تا انتها حفظ می‌کند.

اما او با ساخت فیلم «در برش» تقریباً کارنامه هنری سازندگانش را به پایان رساند. در برش با تشکر از گذر زمان و تغییر نوع نگاه‌ها، حالا یک فیلم مهم فمنیستی به حساب می‌آید. از آن آثاری که در دوره اکران، با نقدهای به‌شدت منفی روبرو شد و آن را یک «فاجعه تمام عیار» توصیف می‌کردند اما حالا بعضی از منتقدان، فیلم را یک «شاهکار» و پیچیده‌ترین ساخته جین کمپیون می‌دانند که از زمانه خود جلوتر بود. فراتر از این نظرات متناقض، جین کمپیون را باید به عنوان یکی از مهمترین فیلمسازان زن در تاریخ سینما دانست.

 

منبع: فیلیموشات/ رضا صائمی

انتهای پیام/