ماهنامه صبا
استاد جلال مقامی به‌تازگی 81 ساله شد و در همین راستا نگاهی به کارنامه پربار او انداخته‌ایم.
استاد جلال مقامی به‌تازگی ۸۱ ساله شد. همچنین انتشار گفت‌وگویی از او در این مورد که از غذای خود می‌زند تا داروهایش را تهیه کند با بازتاب‌های فراوانی مواجه شد. ضمن آرزوی عمری طولانی، پرعزت و همراه با سلامتی برای این استاد بلامنازع هنر دوبله ایران و با امید به این‌که مدیران سینما توجه بیشتری به پیشکسوتان عرصه‌های مختلف داشته و از دانش و تجربه آن‌ها برای پرورش نسل‌های بعدی بهره گیرند، نگاهی به کارنامه پربار او می‌اندازیم.
او تحصیلات ابتدائی خود را در دبستان ادیب نیشابوری و دوره متوسطه را در دبیرستان حافظ، واقع در بازار تهران به اتمام رساند. وی در دوره دبیرستان همکلاس مسعود اسداللهی بود و نمایش‌های مدرسه را با یکدیگر مدیریت می‌کردند. ناظم دبیرستان آن‌ها، برادر حمید شرکت، فعال در دوبله فیلم در ایتالیا و خرید و فروش فیلم، گوینده فیلم‌های هرکول و گوینده با لهجه ترکی و تهیه‌کننده فیلم‌هایی چون «مردانه بکش» و «حاجی واشنگتن» بود. در جشن فارغ‌التحصیلی عده‌ای از دانش‌آموزان در مقطع دیپلم، مقامی و اسداللهی، نمایشی را در آمفی‌تئاتر دبیرستان روی صحنه بردند که یکی از بینندگانش حیدر صارمی (بازیگر تئاتر و سینما) بود. به درخواست مقامی و به‌خاطر علاقه‌اش برای ورود به دنیای حرفه‌ای تئاتر، صارمی وی را به رضا کریمی، بازیگر نقش‌های کمدی سینما و تئاتر، که در آن زمان در استودیو عصر طلائی مدیر دوبلاژ فیلم هم بود، معرفی کرد و بدین ترتیب جلال مقامی وارد دوبله فیلم شد و سه سال باقیمانده دوره متوسطه را در کار دوبله فیلم به سرانجام رساند و بعدازظهرها از مدرسه به استودیو می‌رفت. هوشنگ لطیف‌پور، سهم به‌سزایی در شکل‌گیری مهارت‌ها و آموزه‌های مقامی داشت. چنان‌که بعدها، اکثر شاگردان لطیف‌پور، از بزرگان دوبله شدند.
اولین فیلمی که وی در آن صحبت کرد فیلمی از داستان‌های «زی‌زی»، با نام «ننه زی‌زی به آفریقا می‌رود»، از محصولات کمپانی آرتور رانک و یک فیلم سیاه و سفید بود که به‌جای جوانکی که در یک هتل چمدان‌های مسافرین را جابه‌جا می‌کرد ادا شد… مقامی، سپس در فیلم‌های متعددی به‌عنوان سیاهی لشکر تک‌جمله‌هایی را بیان کرد. در دوبله فیلم فرانسوی «فرنچ کان‌کان»، اولین دستمزد خود را از احمد رسول‌زاده مدیر دوبلاژ این فیلم در استودیو dci، به مبلغ ۱۵۰ تومان گرفت. وی پس از یک الی دو سال، در نهایت به شکل حرفه‌ای و با نقشی اصلی، در فیلم فرانسوی «عروس»، جایی که کاووس دوستدار در این فیلم به‌جای روبر حسین صحبت می‌کرد و مدیریت دوبله بر عهده هوشنگ بهشتی بود، صحبت کرد. تلاش خوب مقامی در فیلم «عروس» باعث شد هوشنگ بهشتی او را به استودیو ایران فیلم (خانه سینمای فعلی) دعوت کند تا به‌جای آلبرتو سوردی صحبت کند. مقامی با تقلید صدای حسین سرشار (گوینده ثابت آلبرتو سوردی و ویتوریو دسیکا) به‌جای سوردی صحبت کرد و این تجربه باعث شد وی در چندین فیلم دیگر، در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، به‌جای آلبرتو سوردی صداپیشگی کند…
استاد جلال مقامی، به دلیل اجرای برنامه «دیدنی‌ها» نیز شهرت دارد… دوبله منحصربه‌فرد او در سریال «لبه تاریکی» یکی از شاهکارهای این استاد دوبله ایران است. از مشهورترین آثار مقامی می‌توان به گویندگی‌اش در آثاری چون «لورنس عربستان» (به جای عمر شریف)، «شکوه علفزار»، «ارتش سری»، «پوآرو»، «شرلوک هولمز» و «هشدار برای کبری ۱۱» اشاره کرد…
مقامی در ردیف بهترین گویندگان تاریخ دوبلاژ ایران است… وی در نظرخواهی ویژه‌نامه اواسط دهه ۸۰ شماره ویژه دوبله ماهنامه فیلم، در رده پنجم گویندگان ممتاز مرد جای گرفت. صدای زیبای وی در کنار قدرت بازی صدا (که به مدد تجربه‌های وی در بازی‌های تئاتر و سینما حاصل شده) از مقامی یک گوینده کارکشته که به‌جای بزرگ‌ترین بازیگران سینما هنرنمایی کرده است خلق کرد…
در مدیریت فیلم‌ها تلاش او مضاعف و عموماً با بهره‌گیری از تکنیک‌های خاص همراه بوده است. به‌عنوان مثال وی در دوبله فیلم «جهیزیه‌ای برای رباب»، که با لهجه تهرانی از قصه‌ای بوشهری فیلمبرداری شده بود با دعوت از یک بوشهری کل دیالوگ‌های فیلم را به بوشهری تبدیل و نوار آن را در اختیار گویندگانش قرار داد تا پس از تمرین بدان شیوه صحبت کنند. و یا در فیلم «بدوک»، از عده‌ای بلوچ که گوینده هم نبودند در جهت القای فضای فیلم و رسیدن به هویتی اصیل‌تر استفاده کرد و یا در فیلم «دستفروش» پیشنهاد داد صدای روح جهت دستیابی به صدایی عجیب با حالتی خاص ضبط شود (به هنگام داخل دادن نفس گویش انجام شود). همچنین وی برای دوبله «روز امتحان» همراه با مجید مجیدی و محسن روشن به روستای محل فیلمبرداری رفت و مجدداً از بازیگران فیلم بازی گرفت تا از صداهای اصیل در دوبله آن فیلم استفاده کند. وی موجد دوبله همزمان فیلم در ایران است و برای اولین بار در سال ۱۳۶۳ همراه با همسرش (زنده‌یاد رفعت هاشم‌پور)، در جشنواره فجر روی فیلم‌های کودک و نوجوان (که در آن موقع هنوز مستقل نشده بود) به شکل همزمان در سینما شهرقصه صحبت کرد…
وی در دهه ۶۰ یکی از فعال‌ترین گویندگان سینما بود و کمتر فیلم ایرانی را در این دهه می‌توان یافت که صدای او از آن به گوش نرسد یا مدیر دوبله آن نبوده باشد. وی در دوران کاری در برخی فیلم‌ها تیپ‌سازی کرد و گاه به‌جای پیرمردها و گاه با لحنی خاص به‌جای افرادی خبیث صحبت کرد. این تیپ‌ها چنان نبود که صدای وی قابل شناسایی نباشد. وی در گویندگی کارتون حضور چشمگیری نداشت اما گاه تیپ‌های جالبی در این حیطه خلق کرد. صدای استاد مقامی صدایی زیبا و مهربان است…
جلال مقامی به جای بسیاری از بازیگران سینما صحبت کرده است؛ اما نام وی با چندین بازیگر بیشتر از هر کس دیگر پیوند خورده است. او را با عمر شریف می‌شناسیم؛ بازیگر مصری‌الاصل بین‌المللی (در فیلم‌هایی چون «لورنس عربستان» – دوبله دوم، «ماجرای شگفت‌انگیز مارکوپولو»، «طلای مک‌کنا»، «دکتر ژیواگو»)/ رابرت ردفورد (در فیلم‌هایی چون «پابرهنه در پارک»، «تعقیب»، «بوچ کسیدی و ساندنس کید»، «نیش»، «بروبیکر»)/ رابرت واگنر (در فیلم‌هایی چون «کوهستان»، «صخره ۱۲ مایلی»، «پلنگ صورتی»، «ماجرا»)/ وارن بیتی (در «شکوه علفزار»)/ مایکل کین (در «عقاب‌ها فرود آمدند»)/ جیمز فرانسیسکاس (در «شهری در آتش»، «دره بدون بازگشت»)/ آلن بیتس (در «دور از اجتماع خشمگین»، «زوربای یونانی»)/ آنتونی فرانچیوزا (در «حمله به خیابان کوئین مری»، «در طول خیابان ۱۱۰»)/ رابین ویلیامز (در «انجمن شاعران مرده»، «جومانجی»، «خانم دات‌فایر»)/ جیمز گارنر (در «قدرت اسلحه»، «فرار بزرگ»)/ جورج چاکریس در «داستان وست‌ساید»)/ ژاک سرناس در «هلن قهرمان تروا»/ آل پاچینو در دوبله اول «پدرخوانده»/ داستین هافمن در «کابوی نیمه‌شب» و «فارغ‌آلتحصیل»)/ اسکار ورنر در «فارنهایت ۴۵۲»/ جرج سگال در «چه کسی از ویرجینیا ولف می‌ترسد؟»/ استیو مک‌کوئین در دوبله دوم «هفت دلاور»/ آلبرتو سوردی در «وداع با اسلحه»/ برت رینولدز در «صد اسلحه»/ تام هنکس در «قاتلین پیرزن»/ تیم رابینز در «رستگاری از شاوشنک»/ جک پالانس در دوبله اول «شین»/ دیوید وارنر در «صلیب آهنین»/ رابرت دووال در «مرد قانون»/ راجر مور در «فرار از آتن»/ روبر حسین در «حرفه‌ای»/ ریچارد دریفوس در «برخورد نزدیک از نوع سوم»/ ریچارد هریس در «هاوائی»/ ریچارد چمبرلین در «آسمانخراش جهنمی»/ ژان ماریا ولونته در دوبله دوم «دایره سرخ»/ کلینت ایستوود در «ولگرد دشت‌های مرتفع»/ کنت مور در «شب به‌یادماندنی»/ کینان وین در «روزی روزگاری در غرب»/ لزلی هاوارد در دوبله اول «بر باد رفته»/ لی وان کلیف در دوبله اول «خوب، بد، زشت»/ مارتین بالسام در «روانی»/ مل فرر در «جنگ و صلح»/ مونتگمری کلیفت در «من اعتراف می‌کنم» و «از این‌جا تا ابدیت»/ اسپنسر تریسی در «شهر پسران»، نیکلاس کیج در «ایموس و اندرو»، هاردی کروگر در «مأمور»/ هنری فوندا در «حادثه آکس بو» و…
وی در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی نیز حضوری چشمگیر و مؤثر داشته است. بسیاری از بازیگران سینمای ایران با صدای او ماندگار شدند و بازی بسیاری دیگر با صدای او تکمیل و جاودانه شد. وی پیش از انقلاب و از اوایل دهه ۴۰، به‌جای بازیگران سینمای ایران صحبت کرد اما عمده فعالیت وی (چه در گویندگی و چه مدیریت) مربوط به فیلم‌های پس از انقلاب است. از مشهورترین بازیگران ایران که با صدای مقامی در یادها هستند به این عناوین می‌توان اشاره کرد: فرامرز قریبیان (در «امشب اشکی می‌ریزد»، «بازرس ویژه»، «غزل»، «آوار»، «خاک»)/ مجید مظفری (در «تشکیلات»، «کشتی آنجلیکا»…/ عبدالرضا اکبری (در «جدال در تاسوکی»، «روز شیطان»)/ جهانگیر الماسی در «محموله»/ مهدی فخیم‌زاده در «تشریفات»/ ابوالفضل پورعرب در «مرضیه»/ ایرج راد در «گردباد»/ پرویز پورحسینی در «مردی که موش شد»/… حبیب دهقان‌نسب در «شرایط عینی»/ سعید راد در «مرز»/… گرشا رئوفی در «عصیانگران»/ هادی اسلامی در «مهمانی خصوصی»…/ اکبر سنگی در «مرگ پلنگ» و…
منبع: وب‌سایت مجله هُنر به نقل از خبرگزاری ایسنا و سایت بانی فیلم
انتهای پیام/
One comment