ماهنامه صبا
در این گزارش از ماهنامه صبا جواد افشار می‌گوید:به عقیده من فیلم «صیاد» علاوه بر معرفی ایشان بهانه‌ای بود برای مرور و بازنمایی رخدادهای اوایل انقلاب که در سرنوشت و امنیت کشور و حفظ تمامیت ارضی بسیار تعیین کننده بودند.
فیلم سینمایی «صیاد» به کارگردانی جواد افشار و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی، برشی از زندگی علی صیاد شیرازی، فرمانده نیروی زمینی ارتش در زمان جنگ ایران و عراق است. «صیاد» برای نخستین بار در چهل و سومین جشنواره بین المللی فیلم فجر پیش روی مخاطبان به نمایش درآمد و این روزها بر پرده سینما و در اکران عمومی قرار دارد.
جواد افشار کارگردان درباره دلیل ورود خود به پروژه «صیاد» گفت: «شهید صیاد شیرازی را در سال‌های ۶۴ و ۶۵ از نزدیک زیارت کرده بودم و شخصیت او به عنوان قهرمانی که وفاق را بین سپاه، ارتش و بسیج ایجاد می‌کرد، برای من بسیار جذاب و الهام‌بخش بود.»
گفتگوی جواد افشار با ماهنامه صبا درباره چالش‌های ساخت این فیلم سینمایی و همچنین تلاش‌ها برای باورپذیر شدن حداکثری این شخصیت را در ادامه می‌خوانید.
• پرداختن به موضوعات حساس تاریخی می‌تواند با واکنش‌هایی از سوی نهادهای دولتی، گروه‌های ذی‌نفوذ یا حتی خانواده آن قهرمان مواجه شود. آیا این محدودیت‌ها به حدی بود که مانعی برای ساخت فیلم ایجاد کند یا در نهایت مجبور به اصلاح برخی از بخش‌ها شوید؟
طبیعتا وقتی می‌خواهیم مرد بزرگی همچون صیاد شیرازی را به تصویر بکشیم که اسناد و مستندهای فراوانی از ایشان وجود دارد و خانواده و همرزمان این شهید در قید حیات هستند حتما حساسیت‌هایی وجود دارد و چون در این بخش اعمال سلیقه هم وجود دارد ممکن است انتظارات عده‌ای را برآورده نکند و ما با چنین مسائلی مانند همه آثار مشابه مواجه بودیم، چون این فیلم علاوه بر تبیین ویژگی‌های صیاد شیرازی مستقیما با رئیس جمهور، نخست وزیر، وزیر و فرمانده و غیرمستقیم با امام(ره) ارتباط داشت. بنابراین طبیعتا حساسیت، نظارت و مراقب زیادی می‌طلبید که ما سعی کردیم این موارد را رعایت کنیم. به بیان دیگر ما باید خط قرمزهای بسیاری را لحاظ می‌کردیم و این موضوع در نگارش فیلمنامه با دقت و ظرافت رعایت شد. ما سعی کردیم نقش افراد خاصی همچون حسن باقری را به اندازه نیاز درام در کنار صیاد شیرازی بیان کنیم، چون شخصیت محوری قصه صیاد شیرازی بود و قرار نبود به مابقی شخصیت‌ها بیش از اندازه پرداخته شود. به عبارتی همراه صیاد در موقعیت‌های مختلف علاوه بر شخصیت‌ها، به روایت جدیدی از رویدادهای مهم تاریخ انقلاب که مغفول مانده بود پرداخته شد و به بهانه شهید صیاد شیرازی خیلی از موضوعات کلان کشور و مقامات تاثیرگذار اون زمان به تصویر کشیده شد. به عقیده من فیلم «صیاد» علاوه بر معرفی ایشان بهانه‌ای بود برای مرور و بازنمایی رخدادهای اوایل انقلاب که در سرنوشت و امنیت کشور و حفظ تمامیت ارضی بسیار تعیین کننده بودند.
• در کارهای تاریخی طراحی صحنه و بویژه موقعیت مکانی باید با دقت و وسواس فراوان انجام شود تا با واقعیت‌های تاریخی مطابقت داشته باشد. چطور به لوکیشن‌های مورد نظر رسیدید؟ ضمن اینکه بازسازی دقیق فضا و زمان رویدادهای تاریخی می‌تواند بسیار پرهزینه و زمان‌بر باشد. چقدر این زمینه با چالش روبه‌رو بودید؟
خوشبختانه در این حوزه در کنار من مرد بزرگی به نام دکتر محمدرضا شجاعی به عنوان طراح صحنه قرار داشت که به نوعی دایرهالعمارف این گونه آثار است و انصافا به بهترین شکل ممکن در این پروژه حضور داشت و البته طراحی ایشان بسیار پرخرج و زمان‌بر بوده است که آقای شفیعی نیز در این مورد ما را به خوبی همراهی و حمایت کرد و توانستیم به بهترین شکل ممکن در کمال باورپذیری، موقعیتهایی را خلق کنیم که لازمه این کار بود و در این زمینه کم و کاستی نداشتیم و بخش مهمی از لوکیشن‌ها نیز در همان مناطق غرب کشور صحنه‌‌آرایی شد و من از خروجی آن راضی هستم.
• انتخاب بازیگر در چنین فیلم‌هایی بسیار حائز اهمیت است. چطور به بازیگران حاضر رسیدید و پاسخ شما به منتقدانی که معتقدند انتخاب بازیگران در این فیلم به خوبی و با دقت انجام نشده است چیست؟
پروسه انتخاب بازیگر فاکتورهای زیاد و متنوعی دارد و همیشه این انتخاب‌ها یک طرفه نیست، ضمن اینکه انتخاب‌ها باید برمبنای اولویت‌هایی که در ذهن کارگردان است شکل گیرد که گاها این اتفاق به دلایل مختلف همچون مشغول بودن بازیگر، مسائل مالی و… رخ نمی‌دهد. به بیان دیگر پروسه انتخاب بازیگر دارای ویژگی‌هایی است که گاهی به نتیجه نمی‌رسد ولی ماحصل نهایی انتخاب بازیگران در فیلم سینمایی «صیاد» این چیزی است که شاهد آن هستیم. من درباره انتخاب بازیگران فیلم، بیشتر بازخوردهای مثبت دریافت کردم و بسیاری از بازیگران این فیلم به اعتقاد بسیاری از دوستان، کارشناسان و منتقدین، خوب و متوسط به بالا بوده‌اند. البته در چند مورد آن هم در نقش‌های کوتاه ممکن است انتخاب مطلوب ما شکل نگرفته باشد ولی من معتقدم برای شخصیت‌های اصلی فیلم انتخاب‌های خوب، منطقی، دقیق و باورپذیری داشته ایم.
در فیلم«صیاد» برای انتخاب بازیگران ما دو تاکتیک به کار بردیم که تاکتیک اول استفاده از چهره‌های شناخته شده و سلبریتی بود و تاکتیک دوم به‌کارگیری از چهره‌های کمترشناخته شده ولی توانمند تئاتری.
• در کاراکترهایی همچون بنی‌صدر و شهید صیاد شیرازی ویژگی‌ها و حالت‌های رفتاری خاصی وجود داشت، آیا شما این حالت‌ها را از بازیگران خواسته بودید یا خود آنها با توجه به شناختی که از شخصیت واقعی پیدا کرده بودند به این ویژگی‌های رفتاری رسیدند؟
آنچه مهم است تعامل میان بازیگران و کارگردان است ولی هومن برق‌نورد و علی سرابی به طور خاص و همچنین دیگر بازیگران این فیلم سینمایی نسبت به کاراکترهایشان بسیار تحقیق و تمرین و ممارست کردند تا این ویژگی‌ها به درستی درآمد و آنچه شما می‌بینید ماحصل تلاش جمعی ماست. در واقع تلاش کردیم تا تمام جزیئات در فیلم رعایت شود که خروجی آن به این سمت برود تا حق مطلب در ارائه شخصیت‌ها به خوبی به تصویر کشیده شود. طبیعاتا چون کارگردان به ابعاد گسترده‌تری از عناصر و ماجراهای فیلم نظارت دارد، شاید وقت کمتری در مقایسه با بازیگر برای خلق یک کارکتر داشته باشد بنابراین همواره یک تعامل دو سویه میان کارگردان و بازیگر اتفاق می‌افتد و بچه‌ها خود را مکلف می‌دانند تا در خصوص کاراکتری که بازی می‌کنند تحقیقات جامعی انجام دهند، ولی همه ما از نویسنده تا بازیگران و حتی گروه کارگردانی، طراح صحنه و گریمور تلاش زیادی کردند تا شخصیت‌ها به واقعیت شبیه شوند و حتی مطالب و فیلم‌های مستندی که آقای شفیعی تهیه کرده بود در اختیار بازیگران می‌گذاشتیم تا اشراف بیشتری شکل بگیرد و حتی با بازیگران تمرین‌های نظامی و مهارت‌های فیزیکی داشتیم؛ برای مثال برای علی سرابی مدت زیادی تمرینات نظامی و استفاده دقیق از سلاح داشتیم و برای ایشان با همکاران و نزدیکان شهید صیاد جلسات زیادی تدارک می‌دیدیم و ساعت‌ها درباره روحیات و خلقیات شهید صیاد صحبت می‌کردند.