ماهنامه صبا
ساخت دکور مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری و بهره گیری از المان‌ها و رنگ‌ها بسیار حائز اهمیت است و این دکور در هر دوره تغییر کرده است. در این گزارش نگاهی به دکور مناظرات در هر دوره انداخته‌ایم.
مناظره ۸۸؛ دکوری که چهار روزه ساخته شد
سال ۸۸ را باید شروعی برای تولید و پخش مناظره‌های انتخاباتی در صداوسیمای کشورمان دانست؛ ساختار برنامه سازی جذاب که به استناد آمارهای صداوسیما به لحاظ میزان بیننده همواره فاصله معناداری با پربیننده‌ترین برنامه‌های تلویزیون در زمان خود داشته‌اند.
ساختار مناظره‌های انتخاباتی البته کمی دیر در تلویزیون ما شکل گرفت و در همان زمان، تولید و پخش مناظره‌ها در سایر شبکه‌های تلویزیونی دنیا در مناسبتی مانند انتخابات، سالها بود که امری معمول و تاثیرگذار در میزان مشارکت و نتایج انتخابات تلقی می‌شد.
امیر آبروانی که تجربه ساخت اولین دکور مناظره‌های انتخاباتی در تلویزیون را عهده دار بوده است، در سال ۹۲ به ایسنا گفته بود، «چهار سال قبل، برای اولین بار قرار بود مناظره‌های تلویزیونی به روی آنتن بروند. برای طراحی دکور استرس خیلی بالایی داشتم و فشار زیادی بر من وارد شد؛ چرا که طراحی و اجرای دکورها در عرض چهار روز انجام شد.»
آبروانی همچنین درباره ویژگی‌های یک دکور خوب مناظره چنین اظهار کرده بود: «در دکور برنامه‌های مناظره هویت ایرانی باید حفظ شود؛ ضمن اینکه دکور باید در شأن کاندیداهای ریاست جمهوری و موضوع برنامه باشد. همچنین مسائل دیپلماتیکی که خیلی مهم تلقی می‌شوند باید در دکورها رعایت شود.»
مناظره ۹۲؛ دکوری که بعد از یک قسمت تغییر کرد
برگزاری مناظره‌ها در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲، سرانجام در سوم خرداد ماه به تایید کمیسیون تبلیغات انتخاباتی رسید که پس از اتفاقات سال ۸۸، تصمیم حساسی هم تلقی می‌شد. در نهایت قرار شد سه برنامه مناظره با حضور تمامی نامزدها به مدت ۲۱۰ دقیقه برگزار شود. تمام مناظره‌ها زنده در ساعت ۱۶ و از شبکه یک با اجرای مرتضی حیدری پخش شدند که چهار سال بعد هم به عنوان مجری مناظره‌های انتخابات دوازدهم به کار خود ادامه داد.
پخش نخستین قسمت از برنامه مناظره در سال ۹۲، انتقادهایی را متوجه این برنامه کرد که در ادامه تغییراتی را به دنبال داشت. حذف برخی بخش‌ها و پرسیدن سوال‌های یکسان از تمامی نامزدها، از جمله این تغییرات بود. ضمن اینکه دکور مناظره هم تغییر کرد و نامزد سوال‌شونده به جای اینکه در کنار دیگران بایستد، مقابل آنها ایستاد. در ادامه هم دو مناظره بعدی با همین روال روی آنتن رفت.
مناظره ۹۶؛ دکوری که از یک عکس ایده گرفت
سال ۹۶، طراحی دکور مناظره‌ها به امیرحسین میرطالب سپرده شد که زمانی طراحی دکور برنامه «نود» را هم عهده‌دار بود. او خرداد ۹۲ در گفتگویی با ایسنا با انتقاد از دکور مناظره‌های ۸۸ ، چنین اظهار کرده بود: «مردم علاوه بر اینکه می‌خواهند نظرات یک رییس‌جمهور را بشنوند باید به نوع حرکت، ظاهر، پوشش، لباس و حتی نحوه عکس‌المعل‌های او توجه کنند؛ نه اینکه آنها را پشت میزی ببینند که تقریبا تا گردنشان را پوشانده است».
او با اشاره به اهمیت کُنش‌های نامزدها در دکور، تاکید کرده بود که اگر فضای مناظره‌ها تخصصی و میزهای آن استاندارد باشد، کسی نمی‌تواند برگه بالا ببرد و مدام نشان دهد.
هرچند باز هم در جریان مناظره‌های پیشین تلویزیونی، برخی نامزدها از تمهید نشان دادن برگه به دوربین بهره گرفتند؛ اتفاقی که به نظر می‌رسد هیچ طراح دکوری نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد!
سرانجام با بهره گیری از تجارب گذشته و نگاهی به همین مسائل، دکور مناظره ها در سال ۹۶ طراحی شد و شاید به خاطر همین نگاه بود که میزهای نامزدها مانند سال ۹۲ همچنان در یک خط واحد قرار گرفتند.
ایده اولیه دکور مناظره‌ها در سال ۹۶، از یک عکس در راهپیمایی ۲۲ بهمن به ذهن طراح رسیده بود و برای رسیدن به یک فرم، اولین چیزی را که مدنظر قرار داده بود، شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» بود.
در جمع بندی نهایی برای طراحی کار هم به این جمله رسیدند؛ «انتخابات با تکیه بر قانون اساسی زیر پرچم مقدس جمهوری اسلامی در بستر آزادی». سپس برای بیان این مفهوم از المان‌هایی استفاده کردند که نماد تک تک کلمات بالا باشد. یعنی پرچم جمهوری اسلامی نماد استقلال، برج آزادی نمادی از آزاداندیشی و صندوق‌های رای نشان دهنده دموکراسی و جمهوریت ایران.
مناظره‌های ۱۴۰۰؛ رفع اشکالات عمده
برای ساخت مناظره‌های انتخاباتی سال ۱۴۰۰، استودیو ۱۱ از ماه ها قبل تخلیه شد و اقداماتی مانند تعویض و تغییر شبکه فرسوده نور استودیو و ایجاد زیرساخت برای ۱۴۰ خط نور، تعویض میکسر صدا و اقدامات فنی برای استفاده ۸ دوربین و بازسازی شبکه حرکتی و تلسکوپی پروژکتورها و نصب پروژکتورهای جدید LED انجام شد.
در این دوره تلاش شد مشکلاتی چون شُبهه ارتباط نامزدها با خارج از استودیو، استفاده نکردن از رابط ناشنوایان، خلاء حضور بانوان در مقام مجری به عنوان قشری مهم از جامعه ایرانی، استفاده از میز و صندلی‌های ناراحت برای نامزدها، استفاده از پس زمینه‌ای نامناسب و به کارگیری همزمان چند المان یا نوشته به نحوی که در ذهن بیننده تداخل و مزاحمت ایجاد کند، استفاده از رنگ‌هایی نامتناسب با المان‌های ملی، مذهبی و فرهنگی کشورمان و … . از بین برود.
اما در نهایت همانند دوره‌های گذشته جایگاه نامزدهای انتخاباتی در کنار یکدیگر تعبیه شده بود و برای هر جایگاه شماره‌ای در نظر گرفته شد. رنگ قالب در این دکور آبی بود.
مناظره ۱۴۰۳ و هجوم رنگ‌ها
از دکور مناظره های چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در شبکه یک سیما رونمایی شد.
دکور ویژه برنامه مناظره‌ها همزمان با آغاز پخش اولین مناظره رونمایی شد.
در دکور طراحی شده برای مناظره ۱۴۰۳، مانند گذشته رنگ غالب آبی است که نشان صداقت، اعتماد، وفاداری، حکمت، اعتماد به نفس، هوش، ایمان و حقیقت است و نمادهای اسلامی با جنس چوب و به رنگ قهوه‌ای هم در آن دیده می‌شود. همچنین المان پرچم ایران به وفور در صحنه طراحی شده دیده می‌شود. ساختار کلی این دکور شبیه ساختمان شیشه‌ای است که بر اصل شفاف سازی تاکید دارد و در نمای پس زمینه نامزدها چراغ‌های روشن خانه‌ها، سمبل مردم دیده می‌شود. این نمای شیشه‌ای همچنین می‌تواند استعاره‌ای از ساختمان شیشه‌ای جام جم باشد.
یکی از نکات جالب در مناظرات این دوره، تغییر دکوراسیون در میانه برنامه بود. دومین مناظره انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم در حالی آغاز شد که تغییر دکور مناظرات توجهات را به خود جلب می‌کرد. مدل صندلی‌های دور اول مناظرات شباهت زیادی به مجمع جهانی اقتصاد داشت ولی در این دوره از مناظرات تغییر کرده است. طبق گفته مجری، بنا به درخواست‌های مطرح شده و آرامش بیشتر نامزدها دکور مناظره تغییر کرده است.
هنوز دیدگاهی منتشر نشده است